|
|
|
|
Geschiedenis
Het koor ‘Schola Davidica’ is in 1983 ontstaan met een groep muzikale vrienden ten behoeve van het zingen van de psalmen van dominee Pieter Oussoren, op muziek gezet door Gert Oost. Dit gebeurde aanvankelijk onder leiding van dirigent Ab Kraaypoel van kamerkoor Musica Vocalis, voor de vespers in de Lutherse Kerk aan de Hamburgerstraat waar Pieter predikant was. De naam van het koor verwijst ook naar deze oorsprong: ‘Schola Davidica Utrecht’, de leerlingen, ‘scholieren’ van David. Koning David wordt gezien als de dichter van de psalmen, dat is Grieks voor de verzameling van 150 bijbelse ‘liederen’.
Toen de Lutherse kerk een tijdje later werd verbouwd zijn deze vespers verhuisd naar de Janskerk en los komen staan van die Lutherse Kerk. Na vijf jaar kwam het koor onder leiding van sopraan Lisette Bernt en zijn de vespers steeds meer gevormd naar Engels voorbeeld, geïnspireerd door de Engelse Choral Evensong, maar met eigen kenmerken die van dat Engelse voorbeeld afwijken. Het aantal van zeven muzikale vrienden van Musica Vocalis die de eerste psalmen zongen in de Lutherse Kerk in 1983 is uitgegroeid tot een koor van zo’n 26 zangers. Het zijn amateurs in de letterlijke betekenis van het woord: ‘liefhebbers’ van Engelse koormuziek en psalmzingen. Lisette Bernt heeft het koor tot 2016 geleid en is daarna opgevolgd door Daniel Rouwkema. Mede-oprichter, organist en huiscomponist Gert Oost is in 2009 overleden en opgevolgd door organist Jan Hage.
Psalmen zijn om te zingen
Toen Pieter Oussoren in 1983 in de Lutherse kerk vespers ging houden wilde hij al de psalmen, die daar een hoofdrol in spelen, vertalen in het Nederlands, met aandacht voor de Hebreeuwse poëzievorm, zegswijze en emotionele geladenheid . Voor deze (onberijmde) psalmen schreef studievriend, organist en componist Gert Oost ‘chants’ zoals in Engeland gebruikelijk, maar met psalmcoupletten op de in Nederland bekende Geneefse psalmmelodieën. De bijbehorende chants staan in de kerktoonaard van die Geneefse melodieën, ze zijn gebaseerd op een melodiefragment, en vormen daarmee dus een geheel. Zo kon de hele psalm door het koor worden 
gereciteerd op de vertaling van Pieter Oussoren en kon de gemeente als een soort motto een berijmde strofe voor en na de gereciteerde psalm zingen. In de loop van jaren hebben Pieter en Gert zo het hele boek van de Psalmen onder handen genomen en zijn er dus 150 psalmen Oussoren/Oost ontstaan. De vertaling is uitgegeven in ‘De stem van David, de psalmen vertaald door Pieter Oussoren’, de teksten met chants van Gert Oost in ‘Met harp en al, psalmen van David’ en de muziek van de meerstemmige psalmcoupletten in ‘Het Nieuw Utrechts Psalter, gebaseerd op de Geneefse psalmmelodieën’ (deel I en II). Zo is er een uniek psalmenproject ontstaan met bij elke psalm ook een eenstemmig initium. Met zijn bewerkingen verwijst Gert Oost naar de meerstemmige psalmcomposities die in de tweede helft van de zestiende eeuw in Frankrijk uitkwamen en naar het volledige Psalter dat Jan Pieterszoon Sweelinck in het begin van de zeventiende eeuw schreef. Met zijn meerstemmige psalmcoupletzettingen in laat-Renaissancestijl is Gert Oost zelfs de eerste navolger van deze Nederlandse componist. Uitvoeren van deze psalmen is nog altijd de hoofdtaak van de Schola Davidica.
Choral Evensong
De vorm van deze maandelijkse vesper is geïnspireerd door de dagelijkse Choral Evensong die al eeuwen in Engelse Kathedralen wordt gehouden. Vanaf 1984 (Bearsted) heeft de Schola Davidica ook regelmatig in Engelse kerken en kathedralen Choral Evensongs verzorgd. Maar de Schola heeft als een van de eerste koren die Evensongs zongen in Nederland, altijd een eigen vorm gegeven aan dit samenzijn op de grens van religie en cultuur, van kerk en concert. En al die 35 jaar zijn er maandelijks mensen komen luisteren, kerkelijk betrokken, op of over de rand van de kerk, agnosten of atheïsten, maar allemaal aangetrokken tot deze bijzondere combinatie van kerkelijke rituelen en woorden, inspirerende verhalen, prachtige uitbundige of juist ingetogen muziek van hoge kwaliteit, maar altijd betrokken en geïnspireerd gezongen en gespeeld. Ook in deze tijd van steeds minder kerkelijke betrokkenheid, is er behoefte aan zo’n uur van stilte, bezinning en muzisch genieten. Er is ruimte voor ieder die mee wil beleven en bezinnen, luisteren en ervaren.
De Schola Davidica is dan ook geen kerkkoor, maar zingt wel vooral kerkelijke/religieuze muziek. En de Evensong is geen gewone kerkdienst, maar ook niet alleen een concert.
De Schola Davidica heeft altijd een eigen Utrechtse vorm gegeven aan haar Choral Evensongs en niet zomaar de Engelse vorm gekopieerd. Zo worden deze diensten niet dagelijks, zoals in Engeland, maar maandelijks op de vierde zondag van de maand gevierd en wordt er een inleiding gehouden door een liturg die de inhoudelijke accenten en lijnen legt met de gezongen muziek en te lezen teksten. In tegenstelling tot de Engelse Evensong wordt er geen ‘creed’ (geloofsbelijdenis) uitgesproken. Het koor plaatst wel weer persberichten en affiches om zo een ‘gemeente’ bij elkaar te krijgen. Dat laatste lukt gelukkig al 35 jaar goed: er zitten elke 4e zondag van de maand zo’n 200 (bij een ‘gewone’ Evensong) tot soms wel 500 mensen (bij Lessons & Carols of een Russische Vesper) in de Janskerk. Ook al vanaf het begin speelt de organist een orgelimprovisatie, een van de dingen die Gert Oost erg graag deed en die traditie is vanzelfsprekend overgenomen door de huidige organist, Jan Hage.
Lisette Bernt legde de nadruk vooral op de beleving van de muziek, het intense omgaan met inhoud, melodie en zuiverheid. De huidige dirigent Daniel Rouwkema heeft veel aandacht voor een juiste uitspraak van het Engels, de koorklank, dictie, de stemverhoudingen en de manier waarop de psalmen in Engelse stijl moeten worden uitgevoerd. En zoals Gert Oost diverse koorwerken speciaal schreef voor de Schola Davidica heeft ook Jan Hage dat tweemaal in opdracht gedaan, voor het vorige en huidige lustrum. Het koor zingt ook regelmatig werken en zettingen van Daniel Rouwkema, met komend jaar de première van de door hem aan de Schola opgedragen canticles “Utrecht Service”.
Ook al komen sommigen vooral om te luisteren en de muziek te ondergaan, altijd zingt de aanwezige gemeente minimaal twee liederen mee: de intocht- en de slot-hymne, soms in het Engels, soms in het Nederlands. En bij de psalmen van Oussoren/Oost ook nog een psalmcouplet.
Voor wie?
De Schola Davidica is dus geen kerkkoor en de maandelijkse Choral Evensong geen traditionele kerkdienst. Maar het is ook geen concert. De luisteraars vormen een bijzondere gemeenschap van mensen die alleen tijdens die vierde zondag van de maand in deze samenstelling samenkomen om te luisteren naar mooie muziek en te ondergaan wat deze doet met de menselijke ziel. Velen komen al jaren en zijn vertrouwde bekenden. Maar daarnaast zijn er elke maand weer nieuwe gezichten.
In bijna alle kerken van Utrecht hangen affiches en wordt de Evensong aangekondigd. Overal in en rond Utrecht, in winkels, musea en uitgaansgelegenheden, liggen flyers met de data van de Evensongs en het jaarprogramma. Via de website van het koor (www.scholadavidica.nl) kun je je opgeven voor de maandelijkse nieuwsbrief met de uitnodiging voor en toelichting op de komende Evensong. Zo’n 300 mensen ontvangen maandelijks die 
uitnodigende toelichting, jarenlang geschreven door Gert Oost en na diens overlijden door koorlid Jaap Boeschoten. Die geabonneerden op de nieuwsbrief wonen lang niet allemaal in Utrecht of omgeving, zoals Zeist, Houten, Bunnik, De Bilt of Nieuwegein, Buren, maar (soms heel) ver weg: Amsterdam, Goes, Den Bosch, Harlingen, Den Haag, Groningen en zelfs Kleve (Dld). Overal vandaan hebben mensen belangstelling voor deze Evensongs en komen ook regelmatig luisteren.
De deuren gaan om 16:30 uur open en soms komen ook dan daklozen even binnen om zich te warmen aan de atmosfeer en de muziek, dwalen groepen toeristen binnen om de kerk te bezichtigen en staan dan verbaasd te luisteren wat daar allemaal klinkt en gebeurt. Vaak blijven ze dan ook nog langer hangen om de hele dienst bij te wonen.
Niet alleen qua woonplaats, maar ook qua overtuiging of betrokkenheid is de ‘gemeente’ zeer divers: van degelijke kerkbezoekers tot randkerkelijken, van mensen die niets met de kerk of geloof hebben tot twijfelaars, van gepensioneerde ouderen tot kinderen, al deze mensen voelen zich thuis en laten zich verwarmen door de muziek en teksten.
Het blijft een bijzonder uur, zo op de overgang van licht naar donker, op de grens van concert en kerkdienst, zwevend tussen religie en cultuur. Ook voor de (zeer diverse) zangers van de Schola Davidica blijft het elke maand een intens genoegen en een hele belevenis om deze Utrechtse Evensong voor te bereiden en te mogen zingen. Mogen zij dat nog vele jaren doen voor al die verschillende bezoekers die samen de ‘gemeente’ vormen van deze unieke Utrechtse Evensongs.
35 jaar Schola Davidica vieren
In de Choral Evensong van zondag 25 november om 17:00 uur viert het koor haar 35-jarig bestaan in de Utrechtse Janskerk. Na afloop is ieder welkom om tijdens een feestelijke receptie te spreken met dirigent, organist, zangers, gastzangers, oud-leden, vrienden en bekenden.
Voor meer informatie over deze Evensong leest u de toelichting elders op deze website.
