Choral Evensong 22 mei
Van Hemelvaart naar Pinksteren
Het wordt steeds wonderlijker. Met Pasen viert de kerk dat Jezus niet dood is maar leeft. Hij wàs gekruisigd en begraven. En toch verschijnt hij weer, als een levende werkelijkheid. Maar dan volgt opnieuw een afscheid: Hemelvaart. Jezus wordt opgenomen in de hemel. En opnieuw is dat niet het einde. Nu is het aan zijn leerlingen. Om het werk in zíj́n geest voor te zetten. Een geest die bezielt en tot bijzondere dingen kan leiden. Dat vieren we met Pinksteren. Te wonderlijk voor woorden, dit alles? Daarom wordt ervan gezongen. Al eeuwenlang. Ook door ons, bij de komende Evensong.
Na Hemelvaart op weg naar Pinksteren
In die eeuwenoude traditie begint de Choral Evensong van 22 mei dan ook met ‘O Lord, give thy Holy Spirit’, een prachtig koorgebed van Thomas Tallis. Daarin weeft de componist allerlei lijnen door elkaar tot een schitterend tapijt van stemmen waaruit de roep om de Geest klinkt.
Antwoorden
Sinds eeuwen klinken in Engelse kathedralen elke dag tijdens de Choral Evensong The Responses (lett.: ‘Antwoorden’). Oude gebeden uit de ‘Book of Common Prayer’ uit 1552. Op die woorden is door duizenden, meest Engelse, componisten muziek geschreven. Doorgaans met dezelfde opbouw: a capella, met een eenstemmige ‘priest’-partij rond de toon ‘A’. En met vierstemmige koor-antwoorden, een zetting van ‘The Lord’s Prayer’ en een drievoudig Amen als afsluiting. Wij zingen van deze Responses een bijzondere versie, van de hand van medeoprichter van de Schola Davidica, Gert Oost.
Jubelende dubbelkorigheid
Passend bij Hemelvaart zingen we de Middeleeuwse hymne ‘Coelos ascendit hodie’ (‘Vandaag in de hemelen opgenomen’) van Charles Stanford. Het is een jubelende oefening in dubbel-korigheid, waarbij het ene koor steeds antwoordt op het andere, kunstig vervlochten tot een harmonisch (hemels?) geheel.
Psalmen en samenzang
De psalmen zijn van Ferguson en Oost, het Magnificat en Nunc dimittis in D zijn van Charles Wood. Natuurlijk kunt u allen voluit meezingen over hemelvaart en het verlangen naar de Geest van Pinksteren.
Het koor staat als vanouds onder muzikale leiding van Daniel Rouwkema, het orgel wordt bespeeld door Jan Hage. De Choral Evensong in de Utrechtse Janskerk op zondag 22 mei begint om 17.00 uur, de deuren gaan om 16.30 uur open.
Over de Responses van componist Gert Oost
Mede-oprichter van de Schola Davidica Gert Oost heeft na zijn bezoek in 1991 met het koor aan Salisbury een eigen versie geschreven van deze traditionele Responses. Zoals we van hem gewend waren, deed hij het geheel anders: met orgelbegeleiding en een priestpartij die veel meer noten omvatte dan normaal.
Daarnaast wilde hij in muziek zijn gedachten over deze vaste, misschien wat ingesleten, gebeden uitdrukken. De wereld is vol van onrecht, ellende en gebrokenheid en dat moet ook uit de muziek blijken. Bovendien moeten we niet triomfantelijk bidden, maar eerder bescheiden, soms wanhopig roepend, soms zacht smekend. Om de gebrokenheid te laten horen laat Gert heel regelmatig een grote en een kleine terts tegelijk klinken, bv. een f tegen een fis aan. Lastig te zingen en wrang om te horen maar bewust zo bedoeld. Als we in het Onze Vader over de hemel zingen, wil hij duidelijk maken dat we daar eigenlijk niets van weten. De tekst van het woord ‘heaven’ verdwijnt dan ook in een lang melisme tot alleen ‘ee’, ‘uu’ en ‘oe’. En wanneer we zingen over het vergeven van schulden, kunnen we alleen maar stamelen. Op die plek zingt het koor ook niet meer, maar spreekt ‘parlando’ de woorden wat rommelig door elkaar. Ook maakt hij enorme contrasten in dynamiek, als het nodig is in een paar noten van zacht piano naar dubbel forte om wanhoop uit te drukken of om hulp te schreeuwen. Het Amen, tenslotte, wordt als een soort staccato, onder-broken of ge-broken gezongen. Deze Responses wordt door het koor kort ‘Oost-II’ genoemd. Wanneer we in Engelse kathedralen zongen, namen we altijd deze prachtige en eigenwijze Responses mee en zo werden we regelmatig door priests gevraagd om nog een keer ‘Oest-two’ te zingen in de Evensongs daar.
