Een requiem voor hen die er niet meer zijn. Overleden of verongelukt, verdronken of gesneuveld. Bekend, of juist onbekend. Maar wel altijd gewenst, geliefd, gekoesterd. Op deze gedachteniszondag brengen we onder meer het Requiem van Maurice Duruflé. Zondag 26 november 17.00 uur, Janskerk, Utrecht.
In zijn Requiem schept Duruflé een meditatieve klankwereld die aanzet tot herinneren en reflecteren. De orgelpartij ondersteunt de emotie van de gezongen teksten en wordt uitgevoerd door Jan Hage. Solisten Douwe Elderhuis (bariton) en Hesther Oor (mezzosopraan) zingen de delicate passages. Celliste Karoun Baghboudarian onderstreept met haar klanken het broze gebed ‘geef hun rust.’ Muzikaal leider is Daniel Rouwkema.
‘Heer, herinner U de namen’
Op zondag 26 november zingt de Schola Davidica niet zoals gewoonlijk een Choral Evensong, maar zal de viering in het teken staan van ‘Gedenken’. Dan zingt de Schola Davidica het Requiem van Duruflé. Deze zondag is de laatste van het kerkelijk jaar vóór Advent en wordt wel ‘Gedachteniszondag’ of ‘Eeuwigheidszondag’ genoemd. In veel gemeenten worden dan ook de overledenen van het afgelopen jaar herdacht. Zo heeft de protestantse traditie een alternatief gevonden voor het RK ‘Allerzielen’ op 2 november, misschien wel omdat dat erg dicht lag tegen Allerheiligen.
In deze gedachtenisbijeenkomst zingt de Schola Davidica een van de mooiste Requiems, het Requiem opus 9 van Maurice Duruflé (1902-1986). Hij was een leerling van Paul Dukas en toporganist en componist Louis Vierne. Zijn werken zijn zeker niet modern, maar maken door hun ingetogenheid en warme expressie veel indruk. Duruflé schrapte en verbeterde zijn werken voortdurend. En was hij dan nóg niet tevreden, dan vernietigde hij het werk. Het werk voor koor, orgel, sopraan- en baritonsolo publiceerde Duruflé in 1947.
Het is alsof je een groep monniken hoort zingen, onder begeleiding van fraaie harmonieën en innige melodieën: ‘Requiem aeternam’ (‘Eeuwige rust’) – uit het niets komen de gezongen woorden op in een vloeiende beweging van het orgel. Het werk ademt dezelfde rust en optimisme als dat van Duruflé’s voorganger Gabriel Fauré. De negen delen zijn allemaal gebaseerd op melodieën van de Gregoriaanse dodenmis. Op magistrale wijze omspeelt de componist deze oude melodieën met akkoorden die het geheel een grote intensiteit geven, zonder de rust van het Gregoriaans aan te tasten. Het orgel speelt soms veel snelle noten als een kalm voortrollende golf onder de eenvoudige melodie van lange noten. Hier wordt geen partituur gezongen, met maatstrepen en accenten, hier klinken langgerekte lijnen die de Latijnse tekst met expressie en lichtheid tot leven laten komen. Soms schrijft Duruflé alleen maar een eenvoudige tweede stem om de melodie heen. Een andere keer versiert hij het oorspronkelijke Gregoriaans door een andere zangpartij in canon een kwart lager te laten klinken. Slechts een enkele keer zingen en spelen de uitvoerenden op volle sterkte, bv bij de woorden ‘bevrijd hen uit de muil van de leeuw, laat niet de onderwereld hen verslinden en hen in de duisternis vallen’.
Net als bij Fauré laat hij het ‘Dies irae’ weg en plaatst hij daar het ‘Pie Jesu’ voor in de plaats. Zo blijft het een optimistisch en troostend werk. In zijn eigen woorden: ‘Dit Requiem is geen etherisch werk dat zich loszingt van wereldse zorgen. Het confronteert ons met de werkelijkheid van de mens die zijn eindigheid onder ogen moet zien. Het leidt ons uiteindelijk naar het ‘In Paradisum’, naar de troostende belofte van de ziel die het paradijs binnengaat.’
Als koorgebed klinkt het ‘Notre Père, ook van Duruflé. En in de stijl van het Requiem zal de Schola de vaste Preces éénstemmig (‘plainsong’) zingen. Als intocht én als slothymne zingen allen samen het prachtige smeeklied ‘Heer, herinner U de namen van hen die gestorven zijn’ op de melodie van Herman Strategier (LB 730).
Kom en onderga ook de Eeuwige rust die uitstraalt van dit magnifieke werk. En deel in de gedachtenis van alle doden die het afgelopen jaar zijn gevallen, dichtbij en ver weg.
- zondag 26 november 17.00 uur: Requiem – Maurice Duruflé
- Janskerk Utrecht
- muzikale leiding: Daniel Rouwkema
- orgel: Jan Hage
- sopraan: Hesther Oor
- bariton: Douwe Elderhuis
- cello: Karoun Baghboudarian
De toegang is gratis, er is een collecte bij de uitgang.
Jaap Boeschoten
