Russische mysteriezang en wierook in de Janskerk
Wat maakt toch dat Russische kerkmuziek door velen zo gewaardeerd wordt? De taal versta je niet, de muziek is ouderwets, romantisch en de koorklank van Russische koren beantwoordt nauwelijks aan ons westerse begrip van mooi.
Misschien is het wel het mystieke element, het verlangen naar onbegrepen diepten, het mysterie dat spreekt uit deze muziek dat ons aantrekt. Want in de Russische kerk staat het mysterie, het heilige, de indrukwekkende majesteit van het goddelijke en de hemel centraal, in tegenstelling tot onze westerse liturgie die veel meer nadruk legt op de woorddienst en een beroep doet op ons verstand en begrip. Misschien zoeken wij soms ook wel die innige verbondenheid met het onbegrijpelijke en heilige mysterie dat God is.
Een maal per jaar verandert de Utrechtse Janskerk, een stoer Gotisch en enigszins kaal protestants kerkgebouw, in een mystieke Russische kathedraal. Niet que uiterlijk, maar diep van binnen. In ieder geval door de muziek die er dan klinkt, lijkt het wel of de muren en bogen getuigen van een diep geheim en worden de aanwezigen meegenomen in de heilige sfeer van Russische kerkmuziek, wierook en aanbidding.
Dat is wanneer de Schola Davidica haar Russische vesper zingt, dit jaar op zondag 25 februari om 17:00 uur. De organist en dirigent hebben die maand vrij-af, het koor trommelt alle diepe bassen en hoge sopranen op die het in zijn bestand heeft staan, om een groot koor te vormen waar de indrukwekkende Russische muziekstukken om vragen.
In deze Russische vesper klinkt natuurlijk muziek van Sergej Rachmaninov, de ‘godfather’ van de Russische kerkmuziek die de allermooiste kerkmuziek ooit schreef, met het Dostoyno Yest (U bent waardig) en Blagosloven jesi (Gezegend is de Heer). Maar er klinkt ook muziek van Mikhail Ippolitov-Ivanov (1859-1935), Russisch componist, dirigent en muziekpedagoog. Hij was een leerling van Nikolaj Rimsky Korsakov en werd later professor en directeur van het Conservatorium van Moskou en dirigent van het beroemde Bolsjoitheater. Hij had een grote voorliefde voor volksmuziek uit Georgië en schreef vooral werken voor orkest en harmonie. Maar zoals het een echte Russische componist betaamt, schreef hij ook werken voor de kerk. Behalve zijn ‘Kaukasische Sketches’ wordt zijn werk tegenwoordig nauwelijks meer uitgevoerd, maar de Schola Davidica zingt van hem de litanie ‘Gospodi pomiloej’ (Heer, ontferm U) en psalm 104, ‘Blagoslovi dushe moya’ (Mijn ziel, prijs de Heer). En die muziek is zeer de moeite waard.
Het koorgebed deze Russische vesper is ‘Izhe cheruvimi’ (Cherubijnengezang) van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski, het ‘Otche nash’ (Onze Vader) van Nikolaj Kjedrov en het ‘Nynje otpoeshchajesi’ (Nunc dimittis) van Aleksander Gretchaninov.
Bent u inmiddels de weg kwijt met al die vreemde en onuitsprekelijke namen, vergeet ze dan rustig, maar kom beslist genieten van de prachtige warme en mysterieuze muziek in de Russische vesper van de Schola Davidica op 25 februari om 17:00 uur.
Het koor staat onder leiding van Gilles Michels, en krijgt speciale training in de Russische uitspraak van solist Grigori Sarolea.
Het orgel zwijgt deze maand, want ‘alleen de menselijke stem is geschikt om de lof van God te zingen’.
De deuren gaan open om 16:30 uur. Kom op tijd, want het wordt meestal heel druk.
Toegang is gratis, er is een collecte bij de uitgang.
