‘Memento mori’ met Greene en Schütz
Schola Davidica zingt hoopvolle meditatieve muziek over het levenseinde
‘Lord, let me know mine end’ zongen we een aantal jaren geleden met de Schola Davidica. ‘Maar dat wil ik helemaal niet weten’, reageerde toen een van de alten. Maar nadenken over het levenseinde hoeft helemaal niet triest en somber te zijn, zeker niet als je er over kunt zingen. Want de mooiste muziek is geschreven bij het overlijden van mensen. Daarom zingt het koor toch dat prachtige koorstuk van Maurice Greene in de Choral Evensong van 26 februari. Dan staat onze menselijke toekomst centraal en die is sterfelijk.
Memento mori, ‘Bedenk dat je eens zult sterven’, riepen dan ook de Romeinen een overwinnende veldheer bij zijn intocht in Rome toe om te voorkomen dat hij te hoogmoedig zou worden: je bent ook maar een sterfelijk mens. In de Middeleeuwen gebruikte de kerk deze waarschuwing om de leegheid van het aardse bestaan te benadrukken. Na de Verlichting kreeg het aardse leven een veel positievere waardering en sprak men uit: ‘carpe diem’, pluk de dag. En tegenwoordig benadrukken jongeren vooral yolo, ‘You only live once’ met als ondertoon: geniet er nu dus maar van, straks kan het niet meer. Bijzonder dus dat de gedachte aan de sterfelijkheid van de mens kan leiden tot zowel een afkeuren van het aardse bestaan en het leiden van een ascetisch leven, als tot een oproep er nu maar het beste van te maken en uitbundig te genieten.
In Psalm 39 spreekt de psalmdichter deze tekst uit: ‘Laat mij, Heer, mijn einde kennen en de maat van mijn levensdagen’. Hij voelt zich alleen en verlaten en hoopt op de Heer voor verlossing. Een van de beroemdste muzikale bewerkingen van deze tekst is dat schitterende ‘Lord, let me know mine end’ van Maurice Greene (1696-1755). Hij was de zoon van een Londense predikant en begon zijn muzikale loopbaan als koorknaap in St. Paul’s Cathedral, waar hij ook organist werd. Later werd hij professor in de muziek aan Cambridge University en Master of Kings Musick in Chapel Royal in dienst van de koning. Hij schreef veel instrumentale en geestelijke werken en bij zijn overlijden werkte hij aan een verzameling van Cathedral Music, die zijn leerling William Boyce afrondde. Veel van deze werken worden tot vandaag in de Engelse liturgie gebruikt.
Bijzonder aan dit werk van Greene is de duidelijke lopende bas die het hele stuk begeleidt en het een onontkoombaar gevoel geeft dat rustig, maar gestaag naar het einde stuwt. Het middendeel bestaat uit een prachtig duet voor twee trebles, waarna het koor de afsluiting weer voor zijn rekening neemt.
Een tweede beroemd muziekstuk dat naar de sterfelijke toekomst verwijst is de lofzang van Simeon, het Nunc dimittis, dat elke Choral Evensong klinkt. De oude man zegt, nu hij het kind Jezus in zijn handen heeft gehouden: ‘Laat uw knecht nu in vrede gaan’ naar Lucas 1. De schola Davidica zingt deze zondag de tekst in de bewerking van Heinrich Schütz (1585-1672): Canticum B. Simeonis, een deel uit zijn Musikalische Exequien, de begrafenismuziek voor graaf Hendrik II van Reuss-Gera. Schütz wilde met dit werk een protestantse tegenhanger van de Rooms Katholieke Requiem-mis schrijven. In dit werk wordt de bekende tekst van Simeon door koor 1 gezongen. Tegelijk klinkt door koor 2 een tekst uit Openbaring: zalig zijn de doden, en uit Wijsheid: de rechtvaardigen zijn Gods hand. Schütz heeft er alles aan gedaan om met zijn rustgevende muziek het sterven als een hoopvolle gebeurtenis weer te geven, waarbij de stervenden niet losgelaten worden. Het is alsof hij wil zeggen dat wij ook onze sterfelijke toekomst vol vertrouwen tegemoet kunnen zien.
Als koorgebed klinkt Sing my Soul van de Amerikaan Ned Rorem, de Canticles zijn van de eigen dirigent van de Schola Davidica, Daniel Rouwkema en psalmen zijn van Clark en Oost.
Kom ook luisteren naar deze verstilde Choral Evensong zo vlak voor de veertigdagentijd en ervaar de hoop die uitgaat van prachtige muziek over onze toekomst.
Het koor staat onder leiding van Daniel Rouwkema, het orgel wordt bespeeld door Jan Hage.
De deur gaat open om 16:30 uur. Toegang is gratis, er is een collecte bij de uitgang.
