Eeuwigheidszondag met psalm 121 van Daan Manneke
De Zeeuwse componist Daan Manneke (1939) zou als boerenzoon eigenlijk zijn vader hebben moeten opvolgen als boer, maar heeft zijn hart gevolgd, tegen de uitdrukkelijke wens van zijn vader in: ‘muziek is de duivel’ en ‘daar is geen droog brood mee te verdienen’. Zijn leven lang was hij het gelukkigst als hij met muziek bezig was. In het interview met dagblad Trouw op zijn 80e verjaardag (7 november 2019) zegt hij: ‘Ik zou een heel slechte boer geweest zijn’ en: ‘Muziek is een van de meest vitale en overweldigende constanten in mijn leven’. Hij is in ieder geval een gedreven en begaafd componist. Tot op de dag van vandaag vindt hij ‘niets heerlijker dan met grote, lege partituurvellen voor je neus te zitten en die dan langzaam steeds verder in te vullen’.
Veel van Manneke’s muziek is vocaal of in ieder geval vocaal gedacht en de Geneefse psalmen die hij in zijn orthodox protestantse milieu meekreeg, bleven zijn leven lang een inspiratiebron voor zijn componeren.
In de Evensong van 24 november staat een psalm van Manneke centraal: psalm 121: ‘Je lève mes yeux’. Het was een van de eerste werken die hij schreef als 20-jarige jongen. Toen een uitgever het dertig jaar later wilde uitgeven, vroeg die hem of hij het nog even goed wilde nakijken om alle fouten er uit te filteren. Maar Manneke kon ze niet vinden. Hij heeft weinig talent voor ijdelheid en noemt het zelf ‘beginnersgeluk’. Het werk begint met een éénstemmige uiteenzetting van een Dorische melodie die zo uit het Geneefse Psalter zou kunnen komen: ‘Ik richt mijn ogen op naar de bergen, vanwaar komt mijn hulp’, waarna die melodie fugatisch wordt herhaald door alle stemmen. Het antwoord op díe vraag wordt daarna weer door alle stemmen tegelijk gezongen: ’De Eeuwige die hemel en aarde heeft gemaakt’. Het werk heeft een heel diverse verdeling van tellen in de maat: 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, en zelfs 12 tellen komen voor. En de dirigent moet dat maar allemaal in goede banen leiden om samen tot een goed einde te komen.
Als koorgebed klinkt ‘Almighty and everlasting God’ van Orlando Gibbons (1583-1625). Hij was eerst een choirboy in King’s College te Cambridge en werd later organist aan het hof van koning James I en van Westminster Abbey. Hij was een bijzonder begaafde toetsenist en schreef veel kerkmuziek die tot op de dag van vandaag wordt gewaardeerd. Het koorgebed is een eenvoudig 4-stemmig ‘full anthem’ (dus zonder solisten-groepen) waarin zijn rijke componeerstijl en gevoel voor sterke melodieën echter goed naar voren komen.
Op deze laatste zondag van het kerkelijk jaar kijken we vooral vooruit naar de komende advent en het komende Koninkrijk. Hoop en hulp komen aan de orde in de psalmen: 121 van Daan Manneke, 46 op de melodie van ‘Een vaste burcht’ van Martin Luther en 98 van Gert Oost. In de samenzang roepen we uit: ‘Laat komen, Heer, uw rijk’ (LB 756) en ‘Zie als Koning zal Hij komen’ van Sytze de Vries. De Canticles van Kenneth Leighton (1929-1988) schreef hij voor het Magdelen College in Oxford en zijn leermeester Bernard Rose.
Bijzonder is dat de Responses deze keer in het Nederlands worden gezongen. Sytze de Vries maakte een vertaling van de Engelse tekst uit het Book of Common Prayer en onze eigen Daniel Rouwkema schreef de muziek. Het is opgenomen in het Liedboek onder nummer 191.
Kom ook naar deze Choral Evensong op 24 november in de Utrechtse Janskerk en laat u meenemen door de warme klanken van verwachting en hoop.
Het koor staat onder leiding van Daniel Rouwkema, het orgel wordt bespeeld door Jan Hage.
Voorganger is ds Arjan Noordhoek van de Baptisten Gemeente Utrecht Silo.
Aanvang is 17.00 uur, de deuren gaan open om 16.30 uur.
Toegang is gratis. Er is een collecte bij de uitgang.
